Wyrazem troski o prawidłowy rozwój biologiczny człowieka jest zainteresowanie problematyką związaną z jego rozwojem motorycznym. Wiele wskazuje na to, że organizm człowieka został genetycznie zaprogramowany na aktywny styl życia, jednak udogodnienia cywilizacyjne, środki komunikacji, automatyzacja w wielu dziedzinach zmniejszają często do minimum aktywność fizyczną ludzi. Jednym ze skutecznych środków zapewnienia zdrowia jest aktywność ruchowa człowieka. Ruch stymuluje rozwój fizyczny i motoryczny, a także funkcjonalny i psychiczny.
Zatem potrzeba odpowiedniej aktywności ruchowej dla prawidłowego rozwoju i funkcjonowania organizmu człowieka jest bezdyskusyjna. Główną uwagę należy skupić na takich formach aktywności fizycznej, które sprzyjają wszechstronnemu rozwojowi i dają szansę ich swobodnego kontynuowania w późniejszym życiu.
Tenis sprzyja wszechstronnemu rozwojowi przy uwzględnieniu potrzeb i praw rozwoju biologicznego dziecka. Wiąże się to z podwyższaniem i ukierunkowanym stabilizowaniem kondycji fizycznej, rozwijaniem różnych przejawów zdolności koordynacyjnych, uczeniem i doskonaleniem wszechstronnej, ale uwzględniającej indywidualne predyspozycje, techniki uderzeń podstawowych, a w następstwie nabywaniem umiejętności taktycznych wspomaganych doświadczeniem ze spotkań rozgrywanych ze swymi rówieśnikami [Królak 1998].
W programie rozwoju motorycznego dzieci i młodzieży należy uwzględnić dwa podstawowe czynniki stanowiące zasadniczy fundament, na którym opiera się cała konstrukcja nauczania i treningu.
Pierwszym jest zgodność możliwości i potrzeb wynikających z rozwoju biologicznego oraz występujących faz sensytywnych wyjątkowo sprzyjających kształtowaniu różnych przejawów wydolności i sprawności fizycznej.
Drugim czynnikiem jest zgodność kształtowanych cech z charakterystycznymi potrzebami tenisa szeroko uwzględniających zadania profilaktyczne i korektywne odnoszące się do całego aparatu ruchu [Królak 1998].
Rozwój motoryczny
Okres młodszy szkolny (7 – 12 lat) jest to faza, w której naturalne formy ruchu znacznie się doskonalą, a liczne nowo pojawiają się szybko i utrwalają nawet bez instruowania, np. jazda na nartach, na łyżwach, na rowerze. Często jest określany złotym wiekiem sprawności. Okres ten rozpoczyna się z chwilą przekroczenia przez dziecko progu szkoły. Wstrząs, związany z nagłą zmianą warunków życia, a szczególnie ograniczenia, jakie narzuca instytucja szkolna w zakresie ruchliwości dziecka, nie pozostaje bez wpływu dla rozwoju motoryczności. Rodzi się zatem konieczność dogłębnego poznania naturalnych potrzeb ruchowych dziecka, co ma istotne znaczenie dla stymulacji osiągniętego przez nie poziomu biologicznej dojrzałości.
Okres ten sprzyja dynamicznemu rozwojowi wszystkich zdolności motorycznych. Prawie wszystkie wskaźniki charakteryzujące je mają tutaj najwyższy przyrost. Odnosi się to w szczególności do szybkości, a także zwinności i wytrzymałości. Może natomiast obniżyć się poziom gibkości – na jej kształtowanie należy więc zwracać większa uwagę. Różnice związane z płcią w motoryce, chociaż już wyraźnie zaznaczone nie są jeszcze tak silne, jak w późniejszych okresach życia. Chłopcy wykazują widoczną przewagę w szybkości biegu, rzutach i skokach, a dziewczęta w gibkości oraz zręczności manualnej [Denisiuk, Milicerowa 1969; Hall 1982; Astrand 1985; Osiński 1988].
W końcowym etapie okresu wczesnoszkolnego, tj. u dziewcząt ok. 10 – 11 roku życia i chłopców ok. 12 – 13 roku życia, następuje faza wyjątkowej łatwości przyswajania sobie ruchów nowych i o dość skomplikowanej strukturze. Meinel [1967] mówi o „uczeniu się z miejsca”. Zjawisko to bywa określana jako „drugie apogeum w rozwoju motoryczności”. Znamiennymi cechami są: harmonia proporcji ciała, refleksyjność ruchowa, celowość działania i wszechstronne zainteresowania motoryczne. Równocześnie dzieci charakteryzują się w tym okresie dość dużą umiejętnością koncentracji na jednej czynności oraz możliwością podejmowania pracy nad sobą. Ostrożnie należy podchodzić do stosowania pracy o charakterze wytrzymałościowym (wytrzymałości szybkościowej i siłowej) i siłowych. Poszczególne elementy aparatu ruchu nie są jeszcze dostatecznie mocne i maksymalne bodźce mogą powodować urazy lub nawet trwałe deformacje.
Wiek wczesnoszkolny to równocześnie etap szkolenia sportowego – stąd współdziałanie nauczycieli wychowania fizycznego z instruktorami i trenerami pracującymi w klubach, może zdecydowanie wzbogacać cały proces zdrowotnego wychowania do sportu.
Forma zajęć, organizacja szkółek
Znaczenie wykorzystania zabaw i gier ruchowych w tenisie, jako wprowadzenie młodych adeptów do ćwiczeń, wielokrotnie podkreślał w swoich pracach A. Królak, Z. Gilewicz twierdzi, iż „…w grach i zabawach dzieci bez żadnych zewnętrznych nacisków, rodzą się ich zamiłowania, dążność i ambicje…”, możemy więc skorzystać z wewnętrznego „motoru” dziecka w postaci spontanicznej chęci udziału w zabawie i stopniowo wprowadzać je w kolejne etapy inicjacji tenisowej.
Właściwe dobrane gry i zabawy, spełniać mogą ważne dla wszechstronnego rozwoju dziecka funkcje. Warto przybliżyć wybrane z nich, mając na uwadze zadania, jakie możemy dzięki nim realizować:
- Funkcja kształcąca, dzięki której rozwijamy zdolności motoryczne (w tym niezmiernie ważne koordynacyjne zdolności motoryczne), a przy tym zastosowanie odpowiednich modyfikacji, wyposażamy ucznia elementów podstawowe elementy techniczne i taktyczne z zakresu wybranej dyscypliny sportu; Funkcja poznawcza, która poprzez odpowiedni dobór treści pozwala na wzbogacenie dzieci w wiadomości z zakresu funkcji i możliwości organizmu człowieka, jak również dotyczące przepisów gry, optymalnego wykorzystania poznanych elementów technicznych i taktycznych w rywalizacji sportowej, itp.;
- Funkcja socjalna, dzięki której nabywają umiejętności: przewodzenia w grupie, podporządkowywania się oraz współpracy w zespole, czyli pełnienia określonych funkcji społecznych;
- Funkcja wychowawcza, która kształci postawy moralne i cechy charakteru niezbędne do prowadzenia aktywnego i twórczego stylu życia (kontrolowanie negatywnych emocji, kształtowanie zaufania do partnera i do samego siebie, kształtowanie odwagi i lojalności). Ponadto tenis jako dyscyplina wywodząca się z wyższych klas społeczeństwa, narzuca pewne kanony właściwego zachowania, które wpływają na osobowość dziecka;
- Funkcje hedonistyczne, dzięki której dzieci czerpią przyjemność z podejmowania zabaw i gier ruchowych, przynoszące również odprężenie fizyczne i psychiczne.